Nieuwe of Littéraire Sociëteit De Witte
Geschiedenis
De Nieuwe of Littéraire Sociëteit De Witte werd als ‘Nieuwe of Littéraire Sociëteit’ opgericht in 1782 en neemt al ruim twee eeuwen lang een markante positie in het Haagse sociale leven in.
In de volksmond kreeg de Sociëteit de naam De Witte vanwege haar eerste gebouw aan de noordzijde van het Plein, dat een witte voorgevel had. Daar stichtten 114 overwegend jonge notabelen de nieuwe vereniging voor gezellig verkeer en geoorloofde uithuizigheid op de benedenverdieping van een koffiehuis. Nieuw, omdat het vanwege politieke ontwikkelingen eigenlijk om een heroprichting ging. Littérair als voorwendsel om te ontkomen aan de vergaande beperkingen die in de Franse tijd bestonden ten aanzien van verenigingen. De term ‘De Witte’ werd pas in 1950 officieel aan de naam van de Sociëteit toegevoegd.
De huidige doelstelling van de Sociëteit is statutair het bevorderen van het onderling verkeer harer leden en de beoefening door haar leden van de letterkunde, de schone kunsten, geschiedkunde en andere wetenschappen.
Zo groeide de bibliotheek vanaf haar stichting in 1855 in de loop der jaren uit tot één van de grootste private bibliotheken van Den Haag. Tal van tafels met een culturele achtergrond werden opgericht. Sedert 1975 wordt tweejaarlijks de Littéraire Witte Prijs uitgereikt voor letterkundig werk van een Haagse auteur of over een Haags onderwerp.
De Witte is als een traditionele herensociëteit begonnen, maar sedert mei 1998 kunnen dames ook een volledig lidmaatschap met stemrecht verkrijgen. Het aantal damesleden bedraagt nu ruim zeshonderd. Het ledenbestand van De Witte is voornamelijk afkomstig uit de ambtenarij, het bedrijfsleven, de vrije beroepen, de universitaire en militaire wereld, de diplomatieke dienst, internationale organisaties en vestigingen van buitenlandse bedrijven in ‘s-Gravenhage.
Paviljoen De Witte
Sedert 1918 heeft de Nieuwe of Littéraire Sociëteit De Witte op Scheveningen een fraaie buitensociëteit aan zee in eigendom: ‘Paviljoen De Witte’. Het Paviljoen is in 1827 in opdracht van koning Willem I gebouwd als verjaarsgeschenk voor zijn gemalin koningin Frederica Louisa Wilhelmina van Pruisen.
Het paviljoen vererfde sindsdien enige malen, maar raakte in 1911 uit koninklijke handen. De plannen van de opvolgende eigenaren om er een ‘vermaaksgebouw’met casino van te maken liepen op niets uit. Zo kwam het paviljoen in 1918 in handen van de sociëteit.
Op dit moment bevond zich Het Paviljoen vrijwel nog in haar oorspronkelijke staat, zij het dat het gebouw enigszins vervallen was. Een plan voor modernisering werd echter vanwege de ‘veranderde tijdsomstandigheden’ en de hoge kosten niet uitgevoerd. De financiële toestand dwong het bestuur om prioriteit te geven aan grondverkoop. Derhalve is driekwart van de omliggende grond in de jaren twintig van de vorige eeuw door de Sociëteit verkocht. Het gebouw werd in 1926 uiteindelijk toch grondig verbouwd en uitgebreid door architect J. Limburg. Eind jaren tachtig van de twintigste eeuw was het Paviljoen aan een grote restauratie toe, maar de financiën maakten een keuze noodzakelijk tussen verkoop of aanpassing van de bestemming. Uiteindelijk kwam men tot overeenstemming met professor Theo Scholten die op het terrein van het Paviljoen een museum voor zijn beeldencollectie mocht bouwen. Zo wordt het Museum Beelden aan Zee van architect Wim Quist gerealiseerd onder en naast het Paviljoen. Een grondige restauratie van het Paviljoen maakte deel uit van de overeenkomst met Scholten. Beide projecten werden in 1994 afgerond. Eind 1998 werd het voorterrein aan de Pellenaerstraat afgesloten met een fraaie, hardglazen wand, ‘De Transparant’, eveneens een ontwerp van architect Quist. Deze wand bestaat uit zestien panelen, waarin teksten gegraveerd staan van bekende Nederlandstalige dichters en schrijvers.
bron: Societeit de Witte
PROJECT DETAILS
Categorie Bouwstijl:
Op 13 maart 1870 werd een noodgebouw op het Plein geopend waarin de sociëteitsleden hun activiteiten konden verrichten en waarin de drank en een deel van de inboedel opgeslagen werden. Het oude ‘witte’ sociëteitsgebouw aan het Plein werd gesloopt.
Op 3 mei 1870 werd de eerste steen gelegd voor het nieuwe gebouw, een ontwerp van architect Cornelis Outshoorn. Op sommige dagen waren er ruim 100 werklui bezig, waardoor in één week 474.500 bakstenen gelegd konden worden. Reeds op 26 oktober 1870 werd het gebouw door koningin Sophie heropend en door de sociëteit betrokken, hoewel het binnenwerk nog niet klaar was. Het interieur van de grote conversatiezaal werd door W. Stortenbeker in neo-renaissancestijl vervaardigd.
Door de Haagse architect Johan Mutters werd een uitbreiding ontworpen die de gevel van Outshoorn kopieerde waardoor het gebouw symmetrisch werd. Het interieur van de nieuwe vleugel werd uitgevoerd in art nouveau. Een tweede uitbreiding kwam tot stand in 1930 waarbij het gebouw werd uitgebreid door Jo Limburg aan de kant van de hoek van de Vijverberg. Limburg ontwierp een ronde aanbouw en verwijderde het interieur van Mutters en richtte het gebouw in art-decostijl in. De hoekaanbouw is sinds 2014 in gebruik door het naastgelegen Mauritshuis voor tentoonstellingsruimte en faciliteiten via een ondergrondse verbinding. De verbinding met De Witte is in stand gebleven en kan voor gelegenheden worden heropend.
Van 1 september tot 1 juni huist de vereniging in haar sociëteitsgebouw aan het Plein in Den Haag. Van 1 juni tot 1 september komen de leden bijeen in Paviljoen De Witte aan het Scheveningse strand dat de sociëteit in 1918 verwierf, ook bekend als het Paviljoen Von Wied.
Project: Alle historische stijl kamers en zalen
Plaats: Plein 24, 2511 CS ‘s-Gravenhage